In deze blog signaleren wij de belangrijkste mededingingsrechtelijke ontwikkelingen van de afgelopen periode.

Rechtspraak 

Gerechtshof Amsterdam is voornemens prejudiciële vragen te stellen aan het Europese Hof van Justitie over de uitleg van artikel 8 lid 1 Verordening Brussel I-bis
Gerechtshof Amsterdam 25 april, ECLI:NL:GHAMS:2023:961 (gepubliceerd op 5 mei 2023)   

In 2014 stelde de Europese Commissie (‘Commissie’) vast dat producenten en leveranciers van stroomkabels betrokken waren geweest bij een kartel. In de Golfstaten gevestigde eisers hebben bij de rechtbank Amsterdam vorderingen ingesteld tegen de leden van het kartel (gedaagden), waarvan sommige gevestigd zijn in de EU. Eisers stelden dat zij aanzienlijke schade hadden geleden door het kartel. De rechtbank achtte zich niet bevoegd ten aanzien van de vorderingen tegen niet-Nederlandse gedaagden. Eisers zijn tegen dit vonnis in hoger beroep gegaan. Het Gerechtshof Amsterdam moet ambtshalve bepalen of de Nederlandse rechter bevoegd is om kennis te nemen van de vorderingen op grond van artikel 8 lid 1 Verordening Brussel I-bis. Het Gerechtshof Amsterdam is voornemens prejudiciële vragen te stellen aan het HvJEU over (i) de toepassing van het criterium van een ‘nauwe band’ en (ii) over de vraag of de toewijsbaarheid van de vorderingen tegen de ankerverweerder relevant is in het kader van de bevoegdheidsvraag. 

Het Gerecht verklaart de beschikkingen van de Commissie inzake staatssteun aan luchtvaartmaatschappijen nietig
Gerecht 10 mei 2023, ECLI:EU:T:2023:247 (Ryanair/Commissie);Gerecht 10 mei 2023, gevoegde zaken T-34/21 en T-87/21, ECLI:EU:T:2023:248 (Ryanair/Commissie);Gerecht 24 mei 2023, zaak T-268/21, ECLI:EU:T:2023:279 (Ryanair DAC/Commissie). 

In een recente reeks arresten heeft het Gerecht verschillende beschikkingen van de Europese Commissie betreffende staatssteun aan luchtvaartmaatschappijen in het kader van de COVID-19-pandemie nietig verklaard. De zaken waren aangespannen door Ryanair in verband met de goedkeuring door de Commissie van steunmaatregelen voor Lufthansa, SAS en in aanmerking komende luchtvaartmaatschappijen in Italië. 

In de gevoegde zaken T-34/21 en T-87/21 heeft het Gerecht de beroepen van Ryanair tegen het besluit van de Commissie om de herkapitalisatie van Lufthansa door Duitsland ter waarde van 6 miljard euro goed te keuren, toegewezen. Het Gerecht oordeelde dat de Commissie de bepalingen van de tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun tijdens de pandemie had geschonden door geen step-up mechanisme in te voeren om de vergoeding van de Duitse staat te verhogen. Dezelfde redenering volgde het Hof in zaak T-238/21, met betrekking tot de herkapitalisatie van SAS. Daarnaast heeft Ryanair in zaak T-268/21 met succes aangevoerd dat de Commissie bij de goedkeuring van de compensatiesteun die Italië aan in aanmerking komende luchtvaartmaatschappijen heeft verleend, niet heeft gemotiveerd. 

Uit de recente arresten van het Gerecht blijkt dus duidelijk dat het de goedkeuring door de Europese Commissie van staatssteunmaatregelen voor luchtvaartmaatschappijen tijdens de COVID-19 pandemie kritisch heeft gevolgd. In elke zaak vond het Gerecht gebreken in het besluitvormingsproces, onder andere met betrekking tot geschiktheid, marktmacht, het ontbreken van step-up mechanismen en een ontoereikende motivering. 

Gerechtshof wijst vorderingen tot het verwijderen van ‘onrechtmatig’ verkregen data in ACM-onderzoek af
Gerechtshof Den Haag 24 januari 2023, ECLI:NL:GHDHA:2023:408 (gepubliceerd op 19 mei 2023) 

In dit kort geding in hoger beroep staat de onderzoeksmethode van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) centraal. Tijdens een onderzoek naar mogelijke inkoopprijsafspraken heeft de ACM materiaal van verzoeksters in beslag genomen. Op basis van dit materiaal heeft de ACM de reikwijdte van haar onderzoek uitgebreid naar mogelijke prijsafspraken bij verkoopactiviteiten. Appellanten stelden dat dit in strijd was met de eigen “Digitale Procedure” van ACM (waaraan ACM is gebonden op grond van de Algemene wet bestuursrecht en algemene beginselen van behoorlijk bestuur). Appellanten vorderden daarom verwijdering of bewaring van de “onrechtmatig” verkregen gegevens tot aan de hoofdzaak. Volgens het hof blijkt uit de verschillende verklaringen van partijen over de omgang met de e-mailboxen onvoldoende dat de ACM onrechtmatig heeft gehandeld in haar onderzoek. Net als de rechtbank wijst het Gerechtshof de vorderingen af. 

Het Gerecht verwerpt de vordering van Facebook tegen het informatieverzoek van de Commissie
Gerecht 24 mei 2023, zaak T-452/20, ECLI:EU:T:2023:277 (Meta Platforms Ireland/Commissie) 

Op 4 mei 2020 heeft de Commissie een verzoek om inlichtingen gericht aan Meta Platforms Ireland Ltd (voorheen Facebook Ireland Ltd, “Meta”) in het kader van haar onderzoek naar het gebruik van gegevens en mogelijk mededingingsverstorend gedrag bij het beheer van haar social media platform. De Commissie deed dit verzoek op grond van artikel 18 lid 3 Verordening (EG) nr. 1/2003 en verplichtte Meta alle relevante documenten te verstrekken via een virtuele dataroom. Niet-nakoming van het verzoek zou kunnen leiden tot een potentiële dwangsom van 8 miljoen euro per dag. 

Meta stelde een beroep tot nietigverklaring van de beschikking in. In het bijzonder stelde zij dat de Commissie in de eerste plaats artikel 18, leden 1 en 3, van verordening nr. 1/2003 had geschonden, in de tweede plaats het recht op privacy en het recht op behoorlijk bestuur alsmede het evenredigheidsbeginsel had geschonden en in de derde plaats de motiveringsplicht had geschonden. Het Gerecht heeft alle vorderingen afgewezen en de rechtmatigheid van de beschikking van de Commissie bevestigd. 

Besluiten ACM en Europese Commissie  

Commissie keurt de overname van Activision Blizzard door Microsoft onder voorwaarden goed
Beschikking van de Commissie 15 mei 2023, zaak M.10646 

De Commissie heeft de voorgenomen overname van Activision Blizzard door Microsoft onder voorwaarden goedgekeurd. De beschikking volgt op een diepgaand onderzoek naar de voorgenomen overname. Tijdens haar eerste onderzoek stelde de Commissie vast dat de overname de mededinging op twee gebieden negatief zou kunnen beïnvloeden: ten eerste op het gebied van de distributie van videogames voor consoles en pc’s, met inbegrip van diensten zoals multi-game abonnementen en cloud game streaming; ten tweede op het gebied van de levering van pc-besturingssystemen. 

Om de door de Commissie vastgestelde mededingingsbezwaren weg te nemen, bood Microsoft de volgende uitgebreide licentieverbintenissen aan, met een looptijd van 10 jaar: 

1. Een gratis licentie voor consumenten in de EER die hen in staat zou stellen alle huidige en toekomstige pc- en consolegames van Activision Blizzard waarvoor zij een licentie hebben, te streamen via een cloudgamingdienst van hun keuze. 
2. Een overeenkomstige gratis licentie voor aanbieders van cloud-gamestreamingdiensten waarmee gamers in de EER alle pc- en consolegames van Activision Blizzard kunnen streamen. 

Volgens de Commissie komen de toezeggingen volledig tegemoet aan haar mededingingsbezwaren en vormen zij een aanzienlijke verbetering voor cloud gaming ten opzichte van de huidige situatie. Een parallelle procedure bij de Consumers and Markets Authority (CMA) in het Verenigd Koninkrijk leidde tot een andere uitkomst. In tegenstelling tot de Commissie accepteerde de CMA de door Microsoft aangeboden corrigerende maatregelen niet en verbood de overeenkomst. Tegen deze beslissing is beroep aangetekend.  

Wet- en regelgeving 

Commissie keurt nieuwe horizontale groepsvrijstellingsverordeningen en horizontale richtsnoeren goed per 1 juni 2023
De Commissie heeft haar horizontale groepsvrijstellingsverordeningen inzake onderzoek en ontwikkeling (R&D) en specialisatieovereenkomsten gewijzigd, evenals haar horizontale richtsnoeren. Deze herziening komt na een grondige evaluatie en is bedoeld om bedrijven duidelijkere en actuelere richtsnoeren te geven bij het beoordelen van de verenigbaarheid van hun samenwerkingsovereenkomsten met de mededingingsregels. 

De herziene groepsvrijstellingsverordeningen worden op 1 juli 2023 van kracht. Ze bieden onder specifieke voorwaarden een veilige haven voor R&D- en specialisatieovereenkomsten, waardoor ze worden vrijgesteld van het kartelverbod. De herziene regels brengen verschillende belangrijke wijzigingen met zich mee: 

1. Het toepassingsgebied van de groepsvrijstelling voor specialisatieovereenkomsten wordt uitgebreid.
2. De berekening van marktaandelen voor de R&D-groepsvrijstelling wordt verduidelijkt en versoepeld.
3. Het inleidende hoofdstuk van de horizontale richtsnoeren is bijgewerkt om het in overeenstemming te brengen met de meest recente jurisprudentie.
4. Er wordt een nieuw hoofdstuk toegevoegd over overeenkomsten voor het delen van mobiele telecommunicatie-infrastructuur.
5. De hoofdstukken over inkoopovereenkomsten, commercialiseringsovereenkomsten, informatie-uitwisseling en standaardiseringsovereenkomsten zijn herzien.
6. Er is een nieuw hoofdstuk toegevoegd over duurzaamheidsovereenkomsten. 

Overig nieuws 

• B.J. Drijber, Verjaring van kartelschadevorderingen; what’s new?, Markt & Mededinging 2023, aflevering 2.
• M. Canoy, Het patent als gebroken sociaal contract bij dure geneesmiddelen, Markt & Mededinging 2023, aflevering 2.
• C. Dekker, COVID-steun aan de luchtvaartsector; een overzicht van de besluiten en jurisprudentie in de periode 2020-2022, Markt & Mededinging 2023, aflevering 2.
• F. Oostenbrink, De geografische reikwijdte van een enkele voortdurende inbreuk, Markt & Mededinging 2023, aflevering 2.
• P. Kuipers, ACM-concentratiebesluiten in de meldingsfase – verkort of tekort?, Markt & Mededinging 2023, aflevering 2.
• D.J.M. de Grave, Y.E. de Muynck en P.W. Post, Rechtspraak Gerecht en Hof van Justitie EU eerste helft 2022, Mededingingsrecht in de praktijk 2023, aflevering 3.  
• T. Raats, Mededingingsrechtelijke toetsing van concentraties verder uitgebreid door het Towercast-arrest, Juridisch up to Date 2023, aflevering 5.
• F.A. Roscam Abbing, W.W. Geursen & D.J.M. de Grave, Een vraaggesprek met Ivo Nobel over investeringstoetsing, het toetsingsbureau BTI, de Wet Vifo en de WOZT, Mededingingsrecht in de Praktijk 2023, aflevering 3.
• G. van Duijvenvoorde en S. de Roos, De Digital Markets Act: een nieuwe pijler naast het mededingingsrecht?, Mededingingsrecht in de praktijk 2023, aflevering 3.