Op 5 februari 2020 heeft wethouder Laurens Ivens in de gemeenteraad van Amsterdam aangegeven dat een groot aantal boetes dat was opgelegd voor niet-gemelde vakantieverhuur van woningen niet kan worden geïnd. De aanleiding hiervoor is de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State van 29 januari 2020. De boetes waar het om gaat waren door het college opgelegd aan verhuurders die vakantieverhuur van hun woning niet voorafgaand bij de gemeente hadden gemeld.
De gemeente is overigens niet zo genereus alle opgelegde boetes met de mantel der liefde te bedekken: alleen in het geval de verhuurder nog in een juridisch traject over een aan hem opgelegde boete zit komt hij met de schrik vrij. De gezagsgetrouwe burger die na het opleggen van een boete meteen de portemonnee heeft getrokken en inmiddels geen bezwaar of beroep meer kan instellen heeft dus het nakijken.
Lara van Hellenberg Hubar en Cees Kniestedt leggen in dit artikel uit hoe de uitspraak van de Afdeling effect heeft op de vakantieverhuur in de hoofdstad.
Meldplicht vakantieverhuur
De gemeente Amsterdam probeert op veel manieren grip te krijgen op de vakantieverhuur van woningen via platforms als Airbnb. Daartoe heeft zij meerdere regels voor deze vorm van verhuur opgesteld. Zo mag iemand die zijn of haar eigen woning aan toeristen verhuurt dit niet meer dan 30 dagen per jaar doen en dan slechts aan maximaal 4 personen. Ook moet de verhuurder zijn of haar hoofdverblijf in de woning hebben en staan ingeschreven in de Basis Registratie Personen. In oktober 2017 heeft de gemeente een additionele regel ingesteld, namelijk de meldplicht van vakantieverhuur. Een Amsterdamse inwoner die zijn of haar woning verhuurt, moet dit sindsdien van tevoren melden bij de gemeente. Met deze meldplicht beoogt de gemeente inzicht te krijgen in het verhuuraanbod van woningen en kan de gemeente makkelijker handhaven op de hiervoor genoemde regels. De boete voor het niet voldoen aan deze meldplicht bedraagt € 6.000 per overtreding.
Uitspraak Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State
In zijn uitspraak van 29 januari 2020 oordeelde de Afdeling dat de gemeente Amsterdam de hiervoor genoemde meldplicht helemaal niet had mogen instellen omdat dit in strijd is met de systematiek van de Huisvestingswet.
De Huisvestingswet biedt gemeenten de mogelijkheid in een gemeentelijke verordening (Huisvestingsverordening) regels te stellen over het gebruik van woonruimten. De gemeente Amsterdam heeft hier gebruik van gemaakt en feitelijk voor alle in Amsterdam gelegen woningen bepaald dat deze niet zonder vergunning mogen worden onttrokken aan de woningvoorraad. In de verordening heeft de gemeente tevens bepaald dat een dergelijke vergunning niet is vereist voor vakantiehuur, zolang deze verhuur zich beperkt tot maximaal 30 dagen per jaar. Een andere voorwaarde betreft de meldplicht.
In zijn uitspraak merkt de Afdeling vakantieverhuur aan als het “onttrekken van woningen aan de woningvoorraad”. De onttrekking is volgens de Afdeling gelet op de systematiek van de Huisvestingswet en de daarop gebaseerde Huisvestingsverordening verboden – ook wanneer de onttrekking maar van heel korte duur is – tenzij hier een vergunning voor is afgegeven. In haar Huisvestingsverordening bepaalt de gemeente Amsterdam echter dat geen vergunning is vereist voor vakantieverhuur wanneer deze verhuur zich beperkt tot maximaal 30 dagen per jaar. Dat is volgens de Afdeling niet mogelijk; voor iedere onttrekking is een vergunning vereist, ook een onttrekking die zich beperkt tot slechts maximaal 30 dagen per jaar. Hetzelfde geldt voor de andere voorwaarden die de gemeente had verbonden aan deze vrijstelling. Zo is ook de verplichting om vakantieverhuur van tevoren te melden bij de gemeente volgens de Afdeling onverbindend; de meldplicht heeft geen wettelijke grondslag en voor overtreding van die meldplicht kan geen boete worden opgelegd.
Gevolgen van de uitspraak
Voor de gemeente Amsterdam betekent de uitspraak dat haar inwoners in alle gevallen een vergunning moeten aanvragen om hun woning aan toeristen te kunnen verhuren, ook wanneer deze verhuur zich beperkt tot slechts 30 dagen per jaar. Aan diegenen die zonder een dergelijke vergunning hun woning aan toeristen verhuren kan de gemeente een boete opleggen.
In theorie kan dus iedereen die zonder vergunning zijn of haar woning via een platform als Airbnb verhuurt, een boete opgelegd krijgen. De gemeente Amsterdam heeft afgelopen donderdag aangegeven een vergunningenstelsel op te gaan tuigen.
Op de planning staat echter dat op 1 juli 2020 de Wet toeristische verhuur van woonruimte zal ingaan. Deze wet maakt het voor gemeenten mogelijk om een meld- en registratieplicht in te voeren, waarmee de bezwaren van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State naar alle waarschijnlijkheid komen te vervallen. Tot die tijd is een vergunning nodig.
