Op 1 juni 2023 heeft het Europees Parlement gestemd over het voorstel voor de ‘Richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid’ (Corporate Sustainability Due Diligence Directive – CSDD). Deze richtlijn maakt onderdeel uit van de European Green Deal op basis waarvan ondernemingen zich moeten inzetten voor Environment, Social en Governance (ESG).
Alhoewel nog geen eenduidigheid bestaat over de definitieve tekst van de richtlijn, is het van belang alvast stil te staan bij de mogelijke implicaties.

Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDD)
Het voorstel voor de CSDD werd op 23 februari 2022 door de Europese Commissie gepubliceerd en brengt verplichtingen voor grote ondernemingen om de (potentiële) negatieve effecten van hun bedrijfsvoering voor mensenrechten en het milieu doorlopend te identificeren en waar nodig te voorkomen en te beperken. In dat kader brengt de CSDD diverse zorgvuldigheidsverplichtingen (due diligence verplichtingen) met zich. De gedachte is om op deze wijze een gelijk(er) speelveld te creëren omdat ondernemingen voortaan niet langer de keuze hebben om aandacht te besteden aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar hiertoe worden verplicht. Op 1 december 2022 heeft de Europese Raad standpunt bepaald en het voorstel van de Europese Commissie op verschillende onderdelen genuanceerd. Het Europees Parlement wil echter verder gaan dan de Europese Commissie en kwam opnieuw met amendementen op het voorstel. Vanaf nu zal op Europees niveau onderhandeld worden over de definitieve tekst van de CSDD. Het streven is om vóór de Europese verkiezingen in juni 2024 overeenstemming te bereiken. Om dat te kunnen bewerkstelligen zal er door partijen vanaf september elke twee weken intensief onderhandeld moeten worden.

Reikwijdte
Op grond van het gewijzigde CSDD voorstel van het Europees Parlement van 1 juni 2023 zullen de nieuwe CSDD-regels van toepassing zijn op de volgende typen ondernemingen:

• in de EU gevestigde ondernemingen met meer dan 250 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van meer dan € 40 miljoen;
• in de EU gevestigde moedermaatschappijen met meer dan 500 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van meer dan € 150 miljoen;
• ondernemingen die niet in de EU gevestigd zijn met een wereldwijde netto-omzet van meer dan € 150 miljoen euro, als daarvan ten minste € 40 miljoen werd gegenereerd in de EU; en
• moedermaatschappijen die niet in de EU gevestigd zijn met meer dan 500 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van meer dan € 150 miljoen euro, als daarvan ten minste € 40 miljoen in de EU werd gegenereerd.

Zorgvuldigheidsverplichtingen
Op grond van het voorstel dienen ondernemingen die onder de reikwijdte van de CSDD vallen doorlopend risicogebaseerde zorgvuldigheid op het gebied van mensenrechten en milieu te betrachten (“passende zorgvuldigheid“). Hiervoor dienen de ondernemingen de volgende maatregelen uit te voeren:

Beleid
Ondernemingen dienen due diligence te integreren in de relevante facetten van het ondernemingsbeleid en een separaat due diligence beleid op te stellen en bij te houden. Dit beleid moet minimaal de volgende elementen omvatten:

(i)    een beschrijving van de door de onderneming vastgestelde potentiële en/of feitelijke negatieve effecten;

(ii)   een beschrijving van de door de onderneming gekozen aanpak op het gebied van passende zorgvuldigheid, op korte-, middellange- en lange termijn;

(iii)  een gedragscode waarin de regels, beginselen en maatregelen worden beschreven die in alle activiteiten van de gehele onderneming en haar dochterondernemingen nageleefd moeten worden. De gedragscode moet ervoor zorgen dat de onderneming de mensenrechten en het milieu respecteert en dient in lijn te zijn met de fundamentele waarden van de Europese Unie; en

(iv)  een beschrijving van de processen die zijn ingevoerd en de maatregelen die zijn genomen om passende zorgvuldigheid te implementeren in de waardeketen. Hieronder worden ook de relevante maatregelen begrepen die worden genomen om passende zorgvuldigheid te integreren in het eigen bedrijfsmodel, bij de tewerkstelling en bij aankooppraktijken met entiteiten waarmee de onderneming een zakelijke relatie heeft. Tot slot vallen hier ook de maatregelen onder die zijn genomen om de zorgvuldigheidsmaatregelen te monitoren en te controleren.

Het due diligence beleid moet voortdurend worden beoordeeld en bij significante veranderingen worden geüpdatet. Het beleid moet evenredig zijn en in verhouding staan tot de waarschijnlijkheid en de ernst van de potentiële en feitelijke negatieve effecten. De specifieke omstandigheden en risicofactoren moeten worden meegewogen, met name de sector en locatie van activiteiten, de omvang en lengte van hun waardeketen, de omvang van de onderneming en haar capaciteit, resources en invloed.

In conflictgebieden en zogenoemde hoog-risico regio’s moeten ondernemingen daarnaast hun verplichtingen uit hoofde van het internationaal humanitair recht nakomen en blijk geven van verhoogde, conflictgevoelige ‘due diligence’ bij het uitvoeren van hun activiteiten en in hun zakelijke relaties.

Identificatie
Voorts dienen ondernemingen passende maatregelen te nemen om de effecten van hun activiteiten, dochterondernemingen en zakelijke relaties uitgebreid te onderzoeken. Op deze manier moeten de feitelijke en potentiële negatieve effecten op de mensenrechten en het milieu van de eigen activiteiten, producten en diensten of die van dochterondernemingen en diegene die verband houden met hun waardeketens, worden geïdentificeerd en moet worden beoordeeld of zij deze effecten veroorzaken, eraan bijdragen of er rechtstreeks mee verband houden.

 Preventie
Ondernemingen dienen eveneens, ten aanzien van potentiële negatieve effecten:

(i)            een preventief actieplan te ontwikkelen en te implementeren;

(ii)           met directe zakelijke relaties bepaalde contractuele bepalingen te bedingen die zorgdragen voor de naleving van de gedragscode en een eventueel preventief actieplan;

(iii)          de nodige wijzigingen, verbeteringen, verwijderingen of investeringen in de eigen activiteiten van de onderneming te doen;

(iv)          de bedrijfsmodellen en -strategieën aan te passen om negatieve effecten te voorkomen en een aankoopbeleid te ontwikkelen en toe te passen dat potentiële negatieve effecten op mensenrechten en het milieu niet in de hand werkt;

(v)           financiële en administratieve steun te verlenen aan mkb-bedrijven waarmee de onderneming een zakelijke relatie heeft;

(vi)          een partner waarmee de onderneming een zakelijke relatie heeft te betrekken bij de verwachtingen van de onderneming in verband met het voorkomen en beperken van de potentiële negatieve effecten;

(vii)         samen te werken met andere entiteiten om nadelige gevolgen te beëindigen; en

(viii)        toezichthoudende autoriteiten in te lichten, wanneer een rechtstreeks verband bestaat met effecten die zich voordoen in zakelijke relaties met andere in de Europese Unie werkzame ondernemingen.

In het geval sprake is van feitelijke negatieve effecten, dient een corrigerend actieplan in plaats van een preventief actieplan te worden opgesteld en dienen ondernemingen maatregelen te nemen om de effecten te beëindigen dan wel te beperken.

Kennisgevings- en buitengerechtelijk grievenmechanisme
Ondernemingen dienen een mechanisme in te stellen om klachten in te kunnen dienen en te behandelen in het geval er gerechtvaardigde zorgen zijn over (potentiële) nadelige effecten voor mensenrechten en milieu.

Toezicht en controle
Ondernemingen dienen de implementatie van de CSDD doorlopend te verifiëren en de geschiktheid en doeltreffendheid van de op grond van de CSDD uitgevoerde acties, te controleren. Waar nodig dienen ondernemingen maatregelen te nemen om dit beleid, het preventieplan en het corrigerend actieplan aan te passen.

Consultatie
Ondernemingen dienen publiekelijk te communiceren over de due diligence verplichtingen en de relevante stakeholders tijdens het gehele proces te consulteren. Ondernemingen dienen het dialoog aan te gaan met degene die door hun acties worden getroffen, waaronder bijvoorbeeld mensenrechten- en milieuactivisten. Om informatie over het due diligence beleid ook voor beleggers toegankelijk te maken, moet deze informatie beschikbaar zijn op het European Single Access Point (ESAP).

Sancties
Tenslotte is het voor lidstaten van belang dat zij een toezichthoudende autoriteit dienen aan te wijzen die toeziet op de naleving van de CSDD en die bevoegd is om sancties op te leggen. De sancties kunnen door de lidstaten zelf bepaald worden, maar de omvang van de onderneming moet wel worden meegenomen bij de vaststelling hiervan. Gedacht kan worden aan maatregelen als ‘naming and shaming’, het uit de handel nemen van bepaalde goederen of een geldboete waarvan de hoogte gekoppeld is aan de wereldwijde netto-omzet van de onderneming. Ondernemingen van buiten de Europese Unie zouden kunnen worden uitgesloten van openbare aanbestedingen in de Europese Unie.

Inwerkingtreding
Naar verwachting zal het in ieder geval tot medio 2024 duren voordat de CSDD is aangenomen. Vervolgens hebben lidstaten twee jaar de tijd om deze wetgeving te implementeren en om te zetten naar nationale wet- en regelgeving.

Voor meer informatie en efficiënt op maat gesneden advies kunt u contact opnemen met het team Ondernemingsrecht.